Dialecto abzakh

Dialecto adigués
Dialecto abzakh adyghe
Nativo deRusia
EtnicidadShapsugs
Códigos de idioma
ISO 639-3
Glotologíaabad1240

El dialecto abzajo ( adyghe : Абдзахабзэ ; kabardiano : Абдзахэбзэ ) es uno de los dialectos de la lengua adyghe . [1] El dialecto abzajo lo hablan los abzajos , que son una de las poblaciones circasianas más grandes en la diáspora fuera de la República de Adygea junto con los shapsugs .

Fonología

Las consonantes africadas sibilantes postalveolares no aspiradas ч [t͡ʃ] y чъ [t͡ʂ] en la mayoría de los dialectos adyghe (por ejemplo, el temirgoy) se convirtieron en щ [ɕ] y шъ [ʂ] en el dialecto abzajo. [2]

SignificadoDialecto abzakhAdyghe estándarKabardiano estándar
cirílicoAPIcirílicoAPIcirílicoAPI
aldeajejeɕəlachilt͡ʃəɮachicaʒəɮa
lanzapor favorpɕə¡guau!pt͡ʃəchicosbʒə
cabrapuentepanпчэныpt͡ʃanəjeanban
cabraashaːʂaajáaːt͡ʃaajáaːʒa
nochecosast͡ʃaɕəbueno
vacamimosoyjejeT͡ʃaməjuevessoy
árbolsagitarioʂəɣzorrast͡ʂəɣəJuezʒəɣ
Dormirsátiraʂəjanчъыенt͡ʂəjanmujerʒəjan
corrershynunchunt͡ʂanjulio'un
fríoшъыҏэʂəʔaчъыҏэt͡ʂəʔaщиызиэɕʼəʔa
rápidosátiraʂət͡ʃaːjчъыкЏайt͡ʂət͡ʃaːj

En los dialectos abzakh existe una oclusiva glotal palatalizada [ʔʲ] ⟨үь⟩ y una fricativa eyectiva alveolopalatal [ɕʼ] ⟨щүь⟩ que corresponden respectivamente a кү [tʃʼ] y чү [t͡ʂʼ] en otros dialectos adigués. [3] [4]

SignificadoDialecto abzakhAdyghe estándarKabardiano estándar
cirílicoAPIcirílicoAPIcirílicoAPI
se encuentraВьэт (Вьэт)en¿qué?T͡ʃʼatщиэтen
se sientaАьэс (Аес)como¿qué?T͡ʃʼasщиэсcomo
mentirasÖlül (Ölül)ʔʲaɬchelot͡ʃʼaɬjejeaaa
SalirВьэкин (Вььэкин)ʔʲat͡ʃʼənchelínt͡ʂʼat͡ʃʼən
niño/jovenТььалэ (Тььалэ)ʔʲaːlaCalet͡ʃʼaːɮahalalɕʼaːɮa
Lamentarыэгъожьын (Џегъожьын)ʔʲaʁʷaʑənchelot͡ʃʼaʁʷaʑənjejejeɕʼeʁʷaʒən
atrásВьыб (Вьыб)ʔʲəbcerdot͡ʃʼəbjejeɕʼəb
pocosmamá (mamá)maːʔʲamakimaːt͡ʃamásmaːɕʼa
preguntaruddlen (uddlen)ʔʲawpɕʼancorsét͡ʃawpt͡ʃanjuaneteɕʼawpɕʼan
invitadoхьаЏьэ (хьаЏе)ħaːʔʲahakaħaːt͡ʃʼahachaħaːɕʼa
todopara (para)zaːʔʲojozat͡ʃʼaporrasPsoriasis
demasiado rápidoнэҏьын (нэҏен)naʔʲənnoctámbulonat͡ʃʼənнэщЏынnaɕʼən
veinteTus (tus)tʷʼaʔʲətambiéntʷʼat͡ʃʼətambiéntʼoɕʼ
lavarтхьальын (тхьальын)tħaːʔʲənTachuelatħaːt͡ʃʼəntejotħaːɕʼən
preguntaarribawpɕʼaСпкиэwpt͡ʃʼaarribawpɕʼa
nuevoщиэaaaquít͡ʃʼaщиэaa
lugarщиыпиэɕʼapʼaчиыпиэt͡ʂʼəpʼaщиыпиэɕʼapʼa
bajojejejechelínt͡ʂʼaʁjagaɕʼaːʁ
tierrajejejeɕʼəɡʷchelínt͡ʂʼəɡʷjejejeɕʼəɡʷ
inviernoщҏымафэɕʼəmaːfacofre del tesorot͡ʃʼəmaːfaщиымахуэɕʼəmaːxʷa
hierroгъущиыʁʷəɕʼəguapasʁʷət͡ʂʼəгъущиыʁʷəɕʼə

Palabras únicas

PalabraAdiguesiaKabardiano estándar
Adyghe estándarAbzaj
APIcirílicoAPIcirílicoAPIcirílico
quésədsəd / səсыд / сыestosət
por quésədaːsidaħaː / zaːrəha / зарыeste es el idiotasət ɕħat͡ʃʼa
Él/ella/eso/eso/estoaɕ moɕ məɕcomo yo soyaj mi məjyo soy mioaːbə mobə məbəabí мобы мыбы
Así/asíaɕfad məʃfadasfixia muscularajfad məjfadafijo musiaːpxʷad məpxʷadApariencia musical
cercadaʑdíadíadíadajʒdía
serJaʑmásjajajazəojos
quemarEstarestonSansынsынSan

Diferencias gramaticales

Estuche instrumental

En el subdialecto Khakurinokhabl del Abzakh, el caso instrumental tiene el sufijo -мүе (-mʔʲa) o -үе (-ʔʲa), a diferencia de otros dialectos que tienen el sufijo -мкүэ (-mt͡ʃa) o -күэ (-t͡ʃa).

  • Khakurinokhabl : uddlen Адыгэбзэ ֏е мэгущаuddleэ ↔ Estándar: Келлэр Адыгэбзэ кuddleэ мэгущаuddleэ – "El niño habla (usando) el idioma Adyghe " .
  • Khakurinokhabl: Къэлэмы мuddleе сэтхэ ↔ Estándar: Къэлэмы мкuddleэ сэтхэ – "Escribo (usando) con el lápiz".

Prefijo inverso

En el dialecto adigués estándar, el prefijo зэкүэ- significa hacia atrás. En el dialecto abzajo, es зэүе-.

  • Abzajo: ͏ялэр зэ͏ек͏о ↔ Estándar: К͏алэр зэк͏эк͏о – "El niño camina hacia atrás".
  • Abzajo: ڏялэр зэ֏ еплъэ ↔ Estándar: К֏алэр зэкuddleаплъэ – "El niño mira hacia atrás".

Bajo prefijo

En el dialecto adigués estándar, el prefijo чүэ- significa debajo (hacia abajo). En el dialecto abzajo, es үе-.

  • Abzajo: Шъыгым ͏ес ͏ялэр ↔ Estándar: Чъыгым ч͏эс к͏алэр – "El niño se sienta debajo del árbol".
  • Abzajo: ͏анэм ыщ͏эгъ ͏еплъ ↔ Estándar: ͏анэм ыч͏эгъ ч͏аплъ – "Mira debajo de la mesa".
  • Abzajo: Л֏ыр тучаным ͏ехьэ ↔ Estándar: Лuddlery тучаным чuddleахьэ – "El hombre entra a la tienda".

Texto de muestra

НАРТ САУСЫРЫКЪОРЭ ИНЫЖЪЫМРЭ :

Саусырыкъо ахэмытэу нартхэр былымыхьэ кuddleogъагъэх. Былымхэр къагъоти, къежьэжьыхи Къойданэм къэсыгъэх. Саусырыкъо дэмысыгъэу щытыти, къыхэкuddleижьи, янэ дэжь къихьажьыгъ.

— Сыгъашх, тян, — ыuddleуагъ Саусырыкъо. — Сыгъашх, сыгъашх оuddleo зэпыты, ущыс, модыкuddleэ нартыхэр былым къахьи, Къойданым къэсыжьыгъэх, — къыри͏уагъ янэ.

Нартымэ сырямыгъусагъэми, ащ къахьырэмэ анахьыш֏у͏омкuddleэ садэгощэн, тян, — ыuddleуагъ.

Плыэстэ шы͏э щтыгъ, лы жъогъэ щтыгъ, щыбжьый-шыгъу атетэкъуагъэу uddlenэм къытыригъэуцуагъэх янэ. Саусырыкъо пейстэр ыфызи, псыр къыпигъэтэкъуи ышхыгъ.

— Ныбжьи нахь дэгъоу сыбгъэшхагъэп, тян, — ыuddleуи къик͏ижьыгъ.

Саусырыкъо Тхъожъыем къытетuddleысхьи, Къойданым кuddleonэу ежьагъ. Саусырыкъо къак͏оу нартхэм залъэгъум, шuddleэныгъэ иuddleэу зы лuddleы горэ ахэтыти: «Саусырыкъо мыгъо ц֏ыкuddleур къэк͏озы, «фэсыжь апщи, нартхэ», зильэуегъэпсэу» — шъу֏о нахь, «ахад» — шъумыuddleo», — къари͏уагъ.

Зэри͏уагъэм фэдэу, тыдэкuddleэ ахэхьагъэми «тхьэуегъэпсэу» къыра͏уагъ нахь, «ахад» къыра͏уагъзп.

Етuddlenэ, Саусырыкъо губжъи, ежь зыфи͏орэр къыдэхъоу щытыти, щэщищ гъурuddleи зишuddleи шы͏эм лыгъэх.

— Мэш͏о т͏эк͏у тэзгъэгъотырэр ͏эхьэгъу тш͏ыщт зы ͏ахьэк͏э. — айуагъ нартымэ.

— Сз шъозгъэгъотыщт, — ариuddleуи, тау-таш горэм uddle тuddle къыдихэу ылъэгъугъэти, Саусырыкъо ащ гъэ.

Лэгъупышхом лы илъэу, пхъэцэ͏итuddleу, зы инырэ, зы цuddleyкuddleурэ пэлъэу, иныжъыри ащ къещэк͏игъэу п эۏулъэу къы֏ухьагъ.

Más información ядзэ къы͏ехи, упкuddleэ цуакъэ сфэшuddle. Бажьэм фэдэу зызгъэзэщт, цызэм фэдэу сыкъэкuddleoщт, лъэгонжэмышъхьэкuddleэ зесыдзыхынызы, акuddleэ иным уемыuddleэу, цuddleyкuddleур къашти, тхьыны тыкuddleoжьыщт, — къыри֏уагъ.

Ишы͏ядзэ къы͏ихи, упкuddleэ цуакъэ фиш͏ыгь. Къеклыхыгъ. Саусырыкъо пхъэцэк͏э цuddleyк͏ум еuddleэ шοш֏ызэ, иным еuddle, иныжъым тыригъафи, къыгъэущыгъ. Къэ͏аби, Саусырыкъо рилъэшъохи шыр шъхьартuddleупщэу хъугъэ, Саусырыкъуи иныжъым ипuddleэшъхьагъ лъхьагъ.

— Сыд уилъэгъунэу укъызыфэкuddleуагъэр? — ыыЏуи иныжъыр къеупщ֏ыгъ.

— Шыuddleэ тылuddleэти мэшuddle тuddle схьынэу сыкъэк͏уагъ, — ы͏уагъ Саусырыкъо.

— Тыдэ укъикьерэ?

— Нарты сыкъек͏и, — ри͏уагъ.

— Саусырыкъо ихьэгьо-ш͏агъохэмэ ашышэу зы къаумэ къысаuddleуи, устuddleupщыжьыщт, — ыuddleуагъ иныжъым.

— Саусырыкъо ихьэгъо-ш͏агъомэ ащышэу сэ зэхэсхыгъзу зы къаумэ къыосейон, ау сэ ежь слъэгъугьахэп , — ыыйуагъ. — Саусырыкъо жьан щэрэхъыр къушъхьэм дарегъэхьые, къырарегъэфыхи, копкъышъхьэк͏э еозы дефыежьы.

Саусырыкъо дихьыен ылъэк͏ыщтэпти, ежь иныжъым жьан щэрэхъыр къушъхьэм дихьий, Саусырыкъо эшэхыгъ. Иныр копкъышъхьэ͏е къеуи, къыдифыежьыгъ.

— Ащ пэмы͏еу пш͏зрэ щы͏эмэ, къа͏о, — ы͏уагъ иным.

— Цобзэ-ш֏обзыр плъыжьыбзэу егъэплъызы, ыжэ кuddleo делъхьазы егъэкuddleуасэ аuddle зэхэсхыгъэ, — гь.

Иныжъым цобзэ-ш֏обзыр плъыжьыбзэу ыгъэплъи, ыжэ дилъхьи, ыгъэк͏осагъ.

— Сыгъэусэни, сигъэтхъэжьыгъ. ¿Qué nombre tiene usted? — ыuddle къеупщ͏ыгъ.

— Ай нэмы͏еу, псыр егъажъо, псы жъуагъэм хэгьуалъхьэзы зегъэпскuddleы.

Иныжъым гъоплъэ хьэкъуашъокlogging гъ.

— Шъохъу-т֏эхъум сигъал͏эщтыгъ, сыдэу ͏эзэгъу ш֏агъо къысэп͏уагъ, си͏ял, — къыри͏уагъ. — Джыри сыд ышuddleэу зэхэпхыгъэр?

— Ай нэмы͏еу, ыхыкъын къэсэу псым зыхигьэщтыхьати, щэщ-мэфищэ хэтыщтыгъэ, ет͏анэ къыкъутэти к ъыхэкuddleижьыщтыгъ, — аuddle зэхэсхыгъэ.

— Адэ ар таущытэу ыгъэщтытыгъэ, сыд ышuddleэщтыгъэр? — ыыЏуи иныжъыр къеупщ֏ыгъ.

— Сш͏эрэп, зыгорэ е͏ошъы псыр егъэщты аuddle зэхэсхыгъэ, — ыuddleуагъ Саусырыкъо.

— Адэ къэш͏и, мэхъумэ тегъэплъ.

— Псым хэуцу, — ыuddleуи ытыкъыны къэсэу псым хигъэуцуагъ.

Ежь Саусырыкъо ышuddleэу щытыти, щэщищым къэхъущт щтырыгъуuddleir къышuddleи, иныжъыр хигъэщтыхьагъ.

— Къе͏, — ы͏уи къызе͏эм, мылыр къыгъэц֏ац֏эу, къыгъачэу хъугъэ.

— Зэ зыгъэбыяу, щыгъупшагъэ сш֏ыгъэ, — ыuddleуагъ Саусырыкъо. — Саусырыкъо мылыр къыхичыти, псы къытыригъэлъадэщтыгъ, хьауарзэ хитакъоти, ыгъзщтыжьыти, жьыщтыгъэ.

Ащ фэдэу ыш͏и: — Къе͏, нныжъ, —зыре֏ом, къьык͏а͏и шъхьзк͏э мылыр къыфэгъэхъыягъэп.

Véase también

Referencias

  1. ^ Dialecto abzakh Archivado el 18 de mayo de 2015 en Wayback Machine. (en francés)
  2. ^ Спирантизация афффрикат Archivado el 13 de julio de 2015 en Wayback Machine (en ruso)
  3. ^ Переднеязычные мягкие шипящие афффрикаты дж, ч, к1 Archivado el 13 de julio de 2015 en Wayback Machine (en ruso)
  4. ^ Переднеязычные твердые шипящие афффрикаты дж, чъ, ч1 Archivado el 22 de diciembre de 2015 en Wayback Machine (en ruso)
Obtenido de "https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Dialecto_abzakh&oldid=1250368090"